wtorek, 7 września 2010

Jean Baptiste Lully


      Jean Baptiste Lully - A właściwie Gianbattista Lilly, urodził się 28 listopada we Florencji, zmarł 22 marca 1678 roku w Paryżu. Jeden z najbardziej znanych kompozytorów epoki baroku.
     W Wieku 14 lat opuścił rodzinne Włochy i udał się do Francji , jako członek służby Anny Marii Ludwiki d'Orléans. W 1632 roku wstąpił w służbę młodego wówczas Ludwika XIV. Uczył się grać u organistów Metru, Roberdaya i Gigaulta. Odebrał zatem wykształcenie w duchu nie włoskim, lecz francuskim. Wyróżniał się jako skrzypek, tancerz, i aktor, grający we włoskich komediach. Rok później (1653) został mianowany kompozytorem królewskiej muzyki kameralnej, objął to stanowisko po Lazzarinim ( kompozytorze zespołu Vignt – Quarte Violons, Włochu z pochodzenia). Król stworzył dla niego wówczas zespół Les pepits violons, pisał wówczas głównie balety i divertissement, natomiast po nawiązaniu współpracy z Molierem tzw. comédie-ballets.
     Lully słynął z wyrachowania i bezgranicznej ambicji, systematycznie wykorzystywał swoją uprzywilejowaną pozycje na dworze. W 1661 roku został superintendentem muzyki królewskiej, oraz uzyskał całkowitą kontrolę nad grande bande. Był zazdrosny o sukcesy Perrina i Lamberta na terenie opery, które zagroziły jego własnej sławie, Lully wydobył patent  królewski od Perrina – który, znajdując się wówczas w więzieniu – poszedł na ustępstwa. Nowy patent (1672) dał Lully’emu całkowity monopol w zakresie opery (oznaczało to wykorzystanie wyłącznie jego muzyki podczas przedstawień teatralnych, oraz przekazywanie wszystkich dochodów z kompozycji jemu samemu). Lilly doprowadził do zamknięcia konkurencyjnego teatru operowego, usunął trupę Moliera z pałacu królewskiego i założył własna Akademie Royale de Musique. W ten sposób stał się równie absolutnym władcą w sprawach muzycznych jakim był Ludwik XIV w sprawach swego państwa. Lully zmarł na skutek zakażenia rany,  jako właściciel jednej z największych fortun jakie kiedykolwiek  zgromadził muzyk.
     O życiu prywatnym wiemy to, że 1662 roku ożenił się z Madeleine Lambert, i miał z nią sześcioro dzieci. Prawdopodobnie miał też romans z mężczyzną o imieniu Brunet. Lully znany był z porywczości i specyficznego poczucia humoru. Król darzył go wieloma przywilejami, czym narażał się na zawiść wielu współczesnych mu ludzi.
     Lully zasłynął jako faktyczny twórca francuskiej opery narodowej, francuskiego typu uwertury operowej, rozwinął także recytatyw w języku francuskim. Wprowadził własną orkiestrę złożoną z 16 (później 20) „petits violons” (1656). Wyćwiczył swój zespół w grze odznaczającej się suchym stylem o niezwykłej precyzji rytmicznej, podziwianym i naśladowanym później w całej Europie. Dokonana przez Lully’ego reforma techniki orkiestrowej, uchodziła a za typowo francuskie osiągnięcie, w rzeczywistości jednak została podjęta w celu przeciwstawienia się tradycyjnemu stylowi francuskiemu. Kompozytor  połączył prostą, nie ornamentalną technikę orkiestrową opery weneckiej z emfatycznym rytmem muzyki francuskiej; w ten sposób osiągnął ową słynną dyscypliną orkiestrową, która zapewniła mu dominującą pozycje wśród twórców muzyki baletowej. Relacje współczesnych mu ludzi zawsze podkreślają niezwykłą precyzję jego instrumentalnych „ concerts”.

Niektóre kompozycje:
-balety
Les Saisons (1661)
Le Naissance de Vénus (1665)
-opery (tragédie lyrique): 
Psyché (1678)

  Psyhé.

Roland (1685)
- komedie
L'Impromptu de Versailles (1663)
Le Mariage forcé (1664)
L'Amour médecin (1665)
- kompozycje religijne (tzw. Wielkie Motety):
Te Deum (1677)
Dies irae (1683).
 autorka: Anna Dziemianowicz