Historia i kultura: Dead Can Dance

Dead Can Dance

Muzyka duszy. Takie określenie chyba najlepiej pasuje do Dead Can Dance. Gatunkowo wręcz niemożliwa do zaklasyfikowania. Czerpiąc z muzyki Europy średniowiecznej, nowożytnej, dziewiętnastowiecznej, Bliskiego Wschodu, a następnie katalizując niezwykłym talentem i perfekcjonizmem, powstała prawdziwa Sztuka - esencja emocji.

Dwa fundamenty uzupełniane napotkanymi na swej muzycznej ścieżce artystami, Lisa Gerrard i Brendan Perry spotkali się w Melbourne roku 1980. Pierwsza płyta studyjna (1984) zatytułowana po prostu Dead Can Dance, zawiera utwory powstałe w czasie pobytu w Australii, nasycona klimatem punka, widocznie odstaje od dalszej twórczości grupy. Wyraźnie dominuje instrumentarium elektroniczne (gitary, bas, perkusja, keyboard), oraz będące podstawą wokale: Brendana w języku angielskim oraz Lisy w tzw. glosolalia – [język duszy; „mówienie językami”; lub prościej, emocje wyrażane słowami nietworzącymi sformalizowanego języka, głownie polegającymi na odpowiedniej intonacji]. W niektórych utworach – The Fatal Impact, Carnival of Light - możemy dostrzec pierwsze inspiracje etniczne, które staną się podstawą dalszej działalności. Jak podkreśla Lisa, znaczący wpływ na jej styl śpiewania miało „greckie, włoskie, tureckie, irlandzkie i arabskie” sąsiedztwo w Melbourne, które nie pozwoliło zamknąć się w określonej grupie językowej, a także przyczyniło się do śpiewu w stylu glosolalia.

Duet rozwija skrzydła po przeniesieniu się do Londynu i podpisaniu kontraktu z wytwórnią alternatywnego rocka 4AD Records. Powstaje drugi album (1986) Spleen and Ideal, korzeniami tkwiący w klimacie Dead Can Dance, jednakże znacznie bardziej nasycony world music i elementami neoklasycznymi. Warstwę liryczną artyści oparli na twórczości dwóch przedstawicieli XIX wiecznego dekadentyzmu: Charlesa Baudelaire’a i Thomasa de Quincey. Drugi krążek odniósł znacznie większy sukces niż pierwsze dzieło, znalazł się na drugim miejscu brytyjskiej listy przebojów muzyki alternatywnej, zaś jego twórcy wyruszyli w trasę koncertową.

Przełomem okazał się trzeci album (1987) Within the Realm of a Dying Sun. Artyści wznieśli swoje dzieło na wyżyny mistycyzmu, odchodząc niemalże w całości od elektronicznego instrumentarium, opierając się na instrumentach klasycznych i orientalnych. Właściciel 4AD Records – Ivo Watts- Russel miał podsumować „To brzmiało jak nic dotąd”. Płyta została podzielona na dwie części, pierwsze cztery utwory (strona A longplaya) śpiewa Brendan Perry a drugie cztery (strona B longplaya) – Lisa. Brendan zaśpiewał charakterystycznym już dla siebie stylem podniosłym i klasycyzującym, zaś Lisa niezwykle dramatycznym i nasyconym emocjami glosolalia. Połączenie wiolonczel, instrumentów dętych, bębnów i dzwonów, dało efekt porażający i poruszający do głębi duszę słuchacza. Obok Anywhere Out Of This World, In the Wake of Adversity, Dawn of the Iconoclast, Cantara, niezwykłą popularność zdobył utwór Summoning of the Muse. Artyści jeszcze głębiej sięgnęli do chorałów gregoriańskich i muzyki dawnej, stało się to motywem przewodnim następnych dzieł.

Niezwykle mistyczna muzyka trzeciego i czwartego albumu doskonale nadawała się na potrzeby soundtracków - El Nino De La Luna (Moonchild) z 1988 roku, oraz film Rona Fricke Baraka zostały opatrzone twórczością Dead Can Dance.

Wspomniany już czwarty album The Sperpent’s Egg ujrzał światło dzienne w 1988 roku. To właśnie z tego krążka pochodzi szeroko znany The Host of Seraphim wykorzystany w filmie Baraka. Nowością są utwory etniczne: Chant of the Paladin, Echolalia, Mother Tongue, delikatnie odstające od pozostałych. Ukłon w stronę średniowiecza to Orbis de Ignis oraz Song of Sophia.

Stopniowo rozwijana fascynacja muzyką średniowiecza, a zwłaszcza renesansu, przełożyła się na piąty album Aion wydany w 1990 roku. Skrzypce połączono z dudami, lirą korbową, bębnami oraz instrumentami klawiszowymi. Na szczególną uwagę zasługuje wykonanie historycznych utworów Saltarello (Włochy XIII wieku) oraz The Song of the Sibyl (pieśń liturgiczna X – XIII wieku), a także niesamowite wykorzystanie dawnego instrumentarium w utworze Fortune Presents Gifts Not According to the Book.

Wraz z albumem Into the Labyrinth (1993), nagranym w studiu (i jednocześnie domu) Brendana zorganizowanym w starym kościele Quivvy Church, dominującym elementem staje się muzyka etniczna. Sam tytuł został oparty na greckiej mitologii, a konkretnie micie o Tezeuszu chcącym zabić Minotaura w jego labiryncie, ta inspiracja odbija się echem w utworach: Ariadne (której nić pomogła Tezeuszowi wydostać się z labiryntu), Towards the Within (nawiązującym do położenia Minotaura w centrum budowli), The Spider's Stratagem (potwór niczym pająk na swej sieci czekał na ofiarę) oraz Emmeleia (greckim tańcu wykonywanym podczas przedstawiania tragedii w teatrze). W tym miejscu warto wprowadzić wątek z życia prywatnego muzyków, który miał wpływ na ich twórczość. Romans Lisy i Brendana skończył się wraz z wydaniem The Serpent's Egg, po wydaniu albumu Aion Lisa wyszła za mąż (za Polaka Jacka Tuszewskiego), urodziła córkę Lashnę w 1992 roku i osiedliła się w Australii. Powrót do korzeni zaowocował utworem Yulunga (Spirit Dance), zainspirowanym aborygeńską boginią (Yulunga lub Julunggul). Na czas nagrania Lisa przybyła do Irlandii i we wspomnianym już Quivvy Church, uczestniczyła w pracy nad nowym dziełem. Znaczący jest fakt, iż Lisa i Brendan nie zaprosili innych muzyków, tworząc w duecie mieli niejako ostatecznie zamknąć dawny etap życia. Powstał również The Wind That Shakes the Barley, wzorowany na XVIII wiecznej irlandzkiej balladzie, wykonany przez artystkę w j. angielskim, pomijając glosolalia!

Rok 1994 przyniósł wydanie jedynego oficjalnego albumu koncertowego Dead Can Dance – Toward the Within. Na 15 utworów z poprzednich albumów znanych było 5. Wraz z zaproszonymi muzykami pojawiła się cała gama nowych instrumentów: djembe, darbuka, yangqin, irlandzkie buzuki, dudy, flażolety, gitara 12-strunowa. Brendan częściowo postawił na muzykę akustyczną – I Can See Now, American Dreaming i zamykający video Don’t Fade Away, lecz nie zapomniał o inspiracjach muzyką dawną – Rakim (tutaj mamy przykład glosolalia w wykonaniu Brendana!), Desert Song, Oman. Lisa Gerrard utworem Sanvean sięgnęła pełni głębi duchowej, stawiając, wszystkie inne wykonane glosolalia w całej historii Dead Can Dance, niżej w hierarchii! Sanvean przenika duszę całkowicie, porywa wyobraźnię jednocześnie maksymalnie zaprzęgając emocje słuchacza...

Historia albumów studyjnych zamyka się na Spiritchaser wydanym w 1996 roku. Artyści pozostali w klimacie muzyki etnicznej, tym razem czerpiąc z Afryki. Dominantą stały się bębny i wokal, posiłkowane przez takie instrumenty jak np. didgeridoo.

Drogi Lisy i Brendana chwilowo się rozeszły, obydwoje poświęcili się twórczości solowej (Eye of the Hunter[1999] oraz Ark [2010] Brendana; The Mirror Pool [1995], The Silver Tree [2006], The Black Opal [2009] Lisy) lub tworzeniem muzyki do filmów ( m. in. świetnie znany utwór „Now we are free” z filmu pt. Gladiator, wykonany przez Lisę we współpracy z wybitnym kompozytorem Hansem Zimmerem). Po 9 latach Dead Can Dance ponownie wróciło na sceny, owocem tego jest kompilacja występów w Europie wydana w 2005 roku. Nastąpił kolejny zastój we wspólnej twórczości, jednakże Brendan w wywiadzie z marca 2010 informował o planach kolejnej trasy i nagraniu zupełnie nowego albumu! Pozostaje tylko cierpliwie czekać, aż autentyczna twórczość ponownie rozwinie swe skrzydła pod nazwą Dead Can Dance, chwytając za dusze słuchaczy...

Dyskografia

Albumy

Dead Can Dance (1984)
Spleen and Ideal (1986)
Within the Realm of a Dying Sun (1987)
The Serpent's Egg (1988)
Aion (1990)
Into the Labyrinth (1993)
Toward the Within (live album) (1994)
Spiritchaser (1996)

Albumy na żywo (limitowana edycja)

Dublin (10/03/2005) 2CD
The Hague (12/03/2005) 2CD
Paris (14/03/2005) 2CD
Lille (16/03/2005) 2CD
Brussels (17/03/2005) 2CD
Madrid (21/03/2005) 2CD
Barcelona (22/03/2005) 2CD
Milan (24/03/2005) 2CD
Cologne (26/03/2005) 2CD
Munich (27/03/2005) 2CD
London (06/04/2005) 2CD
London (07/04/2005) 2CD
Selections from Europe 2005, 2CD
Seattle (17/09/2005) 2CD
Seattle (18/09/2005) 2CD
Toronto (01/10/2005) 2CD
Montreal (02/10/2005) 2CD
Montreal (04/10/2005) 2CD
Boston (05/10/2005) 2CD
Washington D.C. (10/10/2005) 2CD
Chicago (12/10/2005) 2CD
Chicago (12/10/2005) 3LP
Selections from North America 2005, 2CD

EPs

Garden of the Arcane Delights (1984)

Promo CDs

"The Ubiquitous Mr. Lovegrove" (CD promo)
"The Carnival Is Over" (CD promo)
"American Dreaming" (CD promo, edytowana wersja na żywo)
"The Snake and the Moon" (CD promo)
"Sambatiki" (CD promo)

Kompilacje

A Passage in Time (1991) (U.S. only compilation, globally re-released 1998)
Dead Can Dance (1981-1998) (2001)
Wake The Best of Dead Can Dance (2003)
Memento The Very Best of Dead Can Dance (2005) (single-disc greatest hits)

Albumy dedykowane

The Carnival Within (2000)
The Lotus Eaters (2004)
Summoning of the Muse (2005)

Gościnnie

It'll End in Tears, This Mortal Coil, 1984 ("Waves Become Wings" and "Dreams Made Flesh")
Lonely Is an Eyesore, 4AD compilation, 1987 ("Frontier" (Demo) and "The Protagonist")
Sahara Blue, Hector Zazou, 1992 ("Youth" and "Black Stream")

Muzyka użyta w filmach