Tomasz Stańko

TOMASZ STAŃKO

Tomasz Stańko urodził się 11 lipca 1942 r. Obecnie jest światowej sławy trębaczem free-jazzowym. Prześledźmy pokrótce historię jego życia. W 1962 r. miał już dyplom krakowskiej Akademii Muzycznej (PWSM w Krakowie), kiedy założył swój pierwszy zespół muzyczny – Jazz Darings – który tworzył wraz z pianistą Adamem Makowiczem. Jazz Darings inspirował się wczesną twórczością Ornette Colemana i Coltrane’a, Milesa Davisa i George’a Russella. Rok później (w 1963) Tomasz Stańko został zaproszony do kwintetu Krzysztofa Komedy, z którym grał przez pięć kolejnych lat. Jazz Komedy nadał pewien liryczny charakter twórczości Tomasza Stańko, który dotychczas grywał kompozycje Komedy. Polski trębacz w jednym z wywiadów stwierdził, że dopiero po śmierci Krzysztofa Komedy zaczął tak naprawdę grać swój własny jazz.

Po wyjeździe Komedy do USA w 1967 Stańko stworzył kwartet, w którym grał do roku 1973. W 1970 r. ważnym wydarzeniem był występ w Berliner Jazztage. Sam trębacz uważa ten koncert za przełomowy, a szczególne było w nim to, że Stańko grał wtedy pośród samych gwiazd (zespoły: Charlesa Mingusa, George’a Russela, big band Olivera Nelsona). Po krótkim (ok. pół godzinnym), ale zagranym z dobrą dramaturgią koncercie, publiczność podobno nie chciała wpuścić na scenę Nelsona. Był to niewątpliwie sukces polskiego zespołu. Stańko w tym czasie nagrał w Polsce płytę Music for K. (1970) oraz w Niemczech płyty Jazz massage from Poland (1972) Purple Sun (1973). W 1970 r. dołączył również do Globe Unity Orchestra Alexandra Schlippenbacha i tym samym nawiązał kontakt ze sławnymi przedstawicielami europejskiej awangardowej sceny jazzowej.

Ważna w tych latach była także współpraca z fińskim perkusistą Edwardem Vesalą. Nagrał wówczas serię płyt w ogólnym tonie free-jazzowej ballady. W latach osiemdziesiątych nadal eksperymentował z wieloma sposobami improwizacji i jeżdżąc po świecie (dosłownie! Przebywał w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Finlandii, Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Hiszpanii etc.) – grał swoje improwizacje na trąbce. Niektórym takie improwizacje mogą się wydawać irytujące, jednak Tomasz Stańko zachował do dziś w swej muzyce ton liryczny łagodzący ostrość dźwięku improwizowanej trąbki. W jego wykonaniu brzmi to nieco inaczej. zresztą przekonajcie się sami:

http://www.tomaszstanko.com/Tomasz_Stanko_trebacz_jazzowy_i_kompozytor.html – na jego oficjalnej stronie internetowej można przesłuchać kilku jego utworów oraz przeczytać więcej o życiu samego trębacza. Polecam również artykuły i wywiady tam zamieszczone (co prawda część z nich jest anglojęzyczna, ale warto przeczytać lub chociaż spróbować ;-)), a znajduje się to w zakładce publikacje prasowe.

Obecnie Tomasz Stańko jest organizatorem i dyrektorem festiwalu Jazzowa Jesień odbywającego się w Bielsku-Białej. Z pewnością wiele można by jeszcze o nim napisać, ale lepiej po prostu… słuchać brzmienia jego trąbki.

Autor: Joanna Redźko