Wolfgang Amadeusz Mozart

                        

 Wolfgang Amadeusz Mozart urodził się 27 stycznia 1756 roku w ówczesnej stolicy Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego – Salzburgu, jako siódme dziecko Leopolda i Anny Marii z domu Pertl. Jego ojciec był dość znanym kompozytorem i pedagogiem. Choć Wolfgang miał liczne rodzeństwo, przy życiu pozostali tylko on i jego starsza siostra Marianna zwana pieszczotliwie Nannerl, ponieważ reszta rodzeństwa zmarła w wieku niemowlęcym. Kompozytor, scenicznie używał głównie dwóch imion, choć na chrzcie nadano mu imiona: Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus. Jan Chryzostom nadano mu po patronie dnia urodzin kompozytora, Janie Chryzostomie,  Wolfgang na pamiątkę dziadka ze strony matki, zaś Teofil ku czci ojca chrzestnego. Mozart wcześnie okazał się cudownym dzieckiem. Już w 1762 roku podróżował wraz z ojcem i siostrą po Europie grając koncerty na klawesynie. Zapewne te podróże i poznanie różnych gatunków muzycznych przez młodego Wolfganga ukształtowały wrażliwość muzyczną przyszłego geniusza muzycznego. Decydujący wpływ na przyszły rozwój Mozarta miała jego znajomość z najmłodszym z synów Jana Sebastiana Bacha, Janem Chrystianem. W 1764 roku, Mozart zagrał na Wersalu dla Ludwika XV i w pałacu Buckingham dla Jerzego III. W tym samym roku w Paryżu zostają opublikowane dwie sonaty młodego kompozytora. Już w 1769 roku został koncertmistrzem kapeli arcybiskupiej. W tym samym roku skomponował symfonię na skrzypce, altówkę i orkiestrę. Rok 1780 przyniósł zamówienie dla teatru dworskiego Monachium na operę Idomeneo, król Krety, na podstawie libretta Abb Veresco. Po sukcesie opery, Mozart dążył do coraz większej popularności, jednak przeszkodą była posada koncertmistrza kapeli arcybiskupa w Salzburgu. Nieporozumienia między kompozytorem i arcybiskupem doprowadziły do zwolnienia Mozarta z tej funkcji. Wówczas Mozart wyruszył do Wiednia, gdzie w 1782 roku skomponował pierwsza operę wiedeńską Uprowadzenie z seraju, która również przyniosła mu dużą popularność. W tym samym roku Wolfgang Amadeusz Mozart ożenił się ze śpiewaczką, Konstancją Weber, z którą miał szóstkę dzieci, jednak przeżyła jedynie dwójka. Talent kompozytora i błyskotliwość stylu zaowocowały w 1786 roku nową operą komiczną -  Wesele Figara.  Opera wkrótce po jej ukazaniu się okazała się wielkim sukcesem.  W 1787 roku, Mozart otrzymał z Pragi zlecenie na skomponowanie opery Don Giovanni, którą sam kompozytor określał jako tzw. dramma giocoso, gdzie krzyżują się wątki komiczne z tragicznymi. Trzy lata później, w 1790 roku powstała jeszcze jedna wielka opera – Cosi fan tutte, oparta na cynicznej i nieco nieprawdopodobnej historii kobiecej niestałości. Wszystkie trzy opery powstały według libretta Lorenza de Ponte. Kolejnym wielkim sukcesem okazało się dzieło Czarodziejski flet, skomponowane w 1791 roku. Była to opera w języku niemieckim z cechami komedii i dramatu. Mozart uczynił ten utwór alegorią walki dobra i zła. 

               Oprócz oper, Mozart stworzył niezliczoną ilość symfonii. Najpopularniejsze z nich to: D-dur Symfonia Haffnerowska, D-dur Symfonia Prask oraz Symfonia Jowiszowa. Wczesne symfonie Mozarta mają charakter serenad, jedną z nich jest Eine kleine Nachtmusik, napisana w  1787 roku.

Charakterystyczne dla twórczości Mozarta są również jego koncerty instrumentalne.  Większość z nich to koncerty fortepianowe, najsłynniejsze spośród nich to  A-dur, 1786, c-moll, 1786, D-dur zwany Koronacyjnym, a także koncerty na 2 i na 3 fortepiany z orkiestrą. Część obejmuje koncert skrzypcowe, m. in. D-dur i A-dur oraz na flet i harfę. Popularny był również koncert fagotowy, cztery koncerty na róg i koncert klarnetowy.

Na muzykę kameralną Mozarta składa się 26 kwartetów smyczkowych z fenomenalnymi Divertimenti KV 136, 137, 138 i 6 kwintetów smyczkowych. Cykl trzyczęściowych tzw. Kwartetów Mediolańskich (KV 80 i KV 155-160) jest o tyle interesujący, że utwory te mogą być uznane za prekursorskie w stosunku do późniejszych bardziej rozbudowanych kwartetów smyczkowych. Wśród rozbudowanych stylistycznie kwartetów smyczkowych są m. in. Kwartety Wiedeńskie skomponowane w 1773 roku. Mozart powrócił do kwartetu w 1780 roku. W latach 1782 – 1785 kompozytor ukończył 6 kwartetów, które uważa się za najlepsze gatunkowo, zaś dedykowane były innemu kompozytorowi – Józefowi Haydnowi. Ostatnie cztery kwartety, Kwartety Pruskie (KV 499, 575, 589, 590), napisane najprawdopodobniej dla króla Prus Fryderyka Wilhelma II są cenione za śpiewny charakter partii wiolonczeli.

Oprócz tego w latach 1767 – 1780, Mozart tworzył również muzykę sakralną, głównie kompozycje wokalne choć występuje również muzyka instrumentalna. Przykładem jest 17 sonat kościelnych na skrzypce, kontrabas i organy. Kompozycje sakralne obejmują 19 mszy, wśród nich jest m.in. Msza Koronacyjna oraz niedokończona Wielka Msza c-moll. Ostatnie wiekie dzieło Mozarta to Requiem d-moll, napisane w 1791, po 8-letniej przerwie, gdy w ogóle nie komponował mszy, a ukończone przez Franza Xavera Süssmayra po śmierci Mozarta. To najbardziej ujmujący utwór, napisany na zlecenie pewnego arystokraty, który zamierzał zaprezentować go jako własną kompozycję – i tak też początkowo czynił.

Mozart spędził ostatnie lata swojego życia w Wiedniu przy Domgasse 5, w pobliżu katedry Św. Szczepana. Przez wiele lat nie wiedziano, co było przyczyną śmierci kompozytora, tradycja romantyczna zaś stworzyła wokół tego faktu wiele fantastycznych legend. Wiadomo, iż cierpiał na gorączkę reumatyczną, zaś za bezpośrednią przyczynę śmierci uznaje się upust krwi dokonany przez medyka na dwie godziny przed śmiercią Mozarta. Powszechnie uważa się, że Mozart zmarł w nędzy i zapomnieniu, pochowany w grobie dla ubogich. W rzeczywistości, choć jego twórczość nie była już tak modna w Wiedniu, nadal otrzymywał znaczące przychody szczególnie z Pragi. Mozart został

pochowany w grobie trzeciej klasy tak jak większość mieszkańców Wiednia.

Wybrane utwory Wolfganga Amadeusza Mozarta:

Vesperae de dominica - dixit dominus  http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Mozart_-_vesperae_de_dominica._1._dixit_dominus.ogg

XXVI Sonata skrzypcowa B-dur   http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Mozart_-_KV_570.ogg

Lacrimosa   http://www.youtube.com/watch?v=k1-TrAvp_xs

Marsz Turecki  http://www.youtube.com/watch?v=qBP5Qyxowug

Eine kleine Nachtmusik   http://www.youtube.com/watch?v=hcpM0yN7p0c

Fragment filmu Milosa Formana Amadeusz z utworem pochodzącym z opery Uprowadzenie z seraju   http://www.youtube.com/watch?v=1uaLaFNzwgc&feature=related

Bibliografia:

Gwizdalanka D., Mozart, klasyk zagadkowy [w:] Historia Muzyki 2, Kraków 2006.

Jarociński S., Mozart, Kraków 1972.

Mianowski J., Afekt w operach Mozarta i Rossiniego, Poznań 2004.

Autorka: Olga Gryko